De urgentie ten aanzien van klimaat en milieu bij het ontwerpen van nieuwe stations is evident. studioSK / Movares werkt aan duurzame Paris Proof stations. Recent heeft Bureau Spoorbouwmeester samen met ProRail, NS en Group A ontwerpend onderzoek uitgevoerd op een viertal reeds en deels gebouwde stations waaronder het door ons ontworpen station Uitgeest. Hiermee worden instrumenten en methodes onderzocht die ProRail mee kan geven aan de ontwerpers van de nieuwe stations. Het beleid dat nu wordt ontwikkeld zorgt ervoor dat de CO2 impact van een ontwerp meetbaar wordt en bij te sturen is in het ontwerpproces.
Het ontwerpen van stationstraverse Uitgeest
Vanaf de start van het project lag de focus sterk op duurzaamheid. Er was toen nog geen meetbaar beleid maar alle teamleden van zowel studioSK-Movares, ProRail, NS en Gemeente waren intrinsiek gemotiveerd om een duurzaam eindresultaat neer te zetten. Dat begon bij het type bouwwerk. Er is onder andere daarom gekozen voor een traverse en niet voor het verdubbelen van de reizigerstunnel. Voor de traverse zijn diverse ontwerpen gemaakt met verschillend gebruik van staal en hout. Die ontwerpen zijn voor één strekkende meter in MKI berekend. Op basis daarvan is de duurzaamste keuze gemaakt die past binnen de huidige regelgeving van het spoor. Alle bouwdelen die ruimtelijk en technisch gezien uit hout gemaakt kunnen worden, zijn ook zo ontworpen. Voor de kolommen die de traverse dragen is wel bewust voor staal gekozen. De kolommen zijn daarmee slanker wat voor meer sociale veiligheid en overzicht op de perrons zorgt. In de stap daarna zijn alle verfsystemen onder de loep genomen zodat er een goed te onderhouden geheel ontstaat dat mooi verouderd en geen gebruik maakt van toxische stoffen. Niet alleen de traverse is op die manier beschouwd maar ook de voorpleinen. Er is gebruik gemaakt van een waterpasserende klinker en het hemelwater wordt naar de sloten geleid in plaats van afgevoerd via het riool. Ook zijn de voorpleinen sterk vergroend en wordt er veel steenachtig materiaal verwijderd.
Onderzoek
In lijn met de doelen uit de klimaatwet zijn voor het spoor doelen op het gebied van duurzaamheid opgesteld en al de nodige maatregelen genomen. De volgende stap is het aanpakken van de CO2-uitstoot die voortkomt uit de productie van (bouw)materialen en daar beleid voor klaar hebben staan voor de ontwerpende partijen. Van de vier case studies (Ede-Wageningen, Harderwijk, Uitgeest en Alkmaar-Noord) is een zogenaamde nulmeting gemaakt en zijn de materiaalgebonden CO2emissies van het hele station of van een aantal bouwstenen berekend. Daarbij is bekeken welke verlaging van de materiaalgebonden CO2 haalbaar is door stations te herontwerpen, hetzij met andere materialen, hetzij met materiaalinnovaties of aanpassingen in de opzet of configuratie van het ontwerp.
Uitgeest als case study
Het is heel interessant om de verschillende ontwerpstappen van Uitgeest in het onderzoek uitgedrukt te zien in CO2-uitstoot. De resultaten stroken met onze verwachting. Het is gelukt om ongeveer de helft van de constructie in hout uit te voeren, en daarvan zien we het effect in de cijfers: bijna een halvering van de voetafdruk van de constructie. Een belangrijke punt in het beleid wordt de juiste inzet van materialen om verspilling te voorkomen. Bijvoorbeeld overmatig veel hout toevoegen om je project een positievere CO2 score te geven moet worden voorkomen. De prikkel om Paris Proof te bouwen moet net zo belangrijk worden als tijd en geld. De belangrijkste indicatoren zijn tot dusver nog steeds tijd en geld – de prikkel duurzaamheid komt vaak uit de intrinsieke motivatie van de projectteamleden. Het helpt dus zeker om een budget voor de footprint mee te krijgen en zo samen te ontwerpen aan de stations van de toekomst!
Het volledige onderzoek inzien? Lees het hier.
